Het dier op de foto bij dit stukkie is een wespspin. Ik vun heur -het is een vrouwgie- op het insectengaas dat ik over de boerenkool zet heb. De bol waor ze op zit, bent heur eier. Over dat woord eier dommiet nog wat meer, maor nou eerst over het biest. Het was de eerste maol in mien leven dat ik een wespspin tegenkwam. Dat ik, naodat ik een foto maakt har, op internet an het zuken.
De wespspin is ofkomstig uut het zuden. Deurdat we hier aal hietere zummers hebt, wordt de spin aal meer naor het noorden waorneumen. Ze komt al veur tot in Noorwegen, in Engelaand en op sommige Waddeneilanden. Waorom ze zo heet is wel dudelijk, ze liekt op een wesp. De vrouwgies dan, de mannegies bent veul kleiner en bruun. Het vrouwgie kan niet steken, wel bieten, al is dat ongevaorlijk veur een mèens. Totdat ze doodgiet bewaakt ze de eier die dus in een grote cocon zit, wel twei, drie centimeter groot. Het bent, vind ik, prachtige dierties al zult lu die angst veur spinnen hebt daor wel aans over dèenken.
Apart is dat mannegies niet allent maor twei maol paren kunt, maor daornao ok opeten wordt deur het vrouwgie. Zo bent ze dus voeding veur heur naogeslacht. Ie kunt joe ofvraogen of dat bij de mèens ok niet beter west wezen zol. Want mannen en testostoron bent nogal ies een ongezonde combinaosie. Der zol hiel wat oorlog, zedenmisdrieven en snakkerij minder wezen zunder mannen, maor met allent benaom vrouwlu. Het is maor een gedachte, heur.
Die wespspin is niet het ienige wat uut het zuden dizze kaant op komp. En waor we last van hebt. Ie hebt de iekenprocessieroepen, de waternavel en de jakhals, om maor een een paor te numen. Daor hew last van, zeker van die roepen en de waternavel. Ze neemt ruumte in en zörgt veur overlast.
En dan is daor nog de Aziatische hoornaor. Dat is dus wel een wesp en een slim lastige ok. Gevaorlijk veur mèensen, maor ok veur oonze hunnigiemen. Hiele volken roeit ze uut, iemenkörven raakt leeg deur dizze wesp. Ie mut ze ok melden aj der ien tegenkomt.
Dat der aal meer vremd volk komp hef dus te maken met klimaatveraandering. Dat ziej op verscheiden manieren. Insecten dus en zoogdieren, plaanten. Die komt omdat der hier te leven valt, wat vrogger niet zo was. Maor dat warmer worden hef meer gevolgen. De zeespiegel steg en der verdreugt meer laand. De leefbaore wereld wordt kleiner. En elk mèens dat daormet te maken hef mak dat e vortkomp. In de iestieden verdwenen lu en dieren naor het zuden, nou gebeurt het omgekeerde. Ze komt naor het noorden. Het verschil met de iestieden is dat het nou veroorzaakt wordt deur de mèens zölf. Ik geef toe, der is volk dat dat niet geleuft, maor dat is een minderheid. De meerderheid van de kenners is het der wel over iens.
Volken verhuust as het onleefbaor wordt. Maak joezölf niks wies, we bent hier niks beter as, om maor ies wat te numen, de bevolking in de Stille Oceaon. As hier de zee ok een paor meter hoger wordt – ik hoop dat dat niet gebeurt- zit we hier ok opscheept met een miljoen Amsterdammers. En met alles wat ze metbrèengt, zoas de muziek van André Hazes. En met heur taol, ik mut der niet an dèenken.
Dus as we dat veur wezen wilt, zit der niks aans op as der wat an doen. Zörgen dat die opwarming niet zo rap giet, oons gedrag anpassen. Aans giet het in ’t èende mis. Dan overleef we niet. De eerde wel, die hef het al miljarden jaoren daon zunder mèensen en zal dat ok nog miljarden jaoren weer doen.
De wespspin mag dan mooi wezen, het is een bosschup. Een mooie busschup dat het niet goed komp as we niks doet. Het zol mooi wezen dat we het probleem anpakt. Dat mien kleinkinder tegen heur kleinkinder zeggen kunt dat ze nog metmaakt hebt dat der hier wespspinnen waren. Maor dat ze die al jaoren niet meer zien hebt, dat ze teruggegaon bent naor het zuden.
Tot slot een paor dingen over eier. Dat har ik joe beloofd. Ien ei, zeg een Drent, twei eier. Ien kind, twei kinder. Dat is niet zo in het Nederlaands, daor is het eieren en kinderen. Het Duuts hef dat olde meervold nog wel: Eier, Kinder, net as het Drèents. Eieren en kinderen is dus dubbel meervold. Grappig is dat het niet aaltied zo is, het is nog niet hielemaol vort. Een koopman of -vrouw die op de markt stiet met eier nuum we in het Nederlaands een eierboer of -boerin. Teminnen, ik heb nog niet ien eierenboer heuren zeggen.
Anne Doornbos