Het wordt ènd febrewaori duuster tegen half zeuven. As het metzit ben ik dan argens bij Franeker. As het metzit. Dat holdt in dat ik argens an kan pikken bij een koppel scheuvellopers die ongeveer mien tempo hebt om, vanof Stavoren, tegen de wind in langs Hindelopen, Workum, Parrega, Bolsward, Arum, Harlingen en hoe al die aandere dörpies in dizze uuthoek van de wereld ok heten, naor Franeker te kommen om dan, op mijzölf anwezen, an het leste, zwaore en duustere stuk deur het noorden van Frieslaand te begunnen, waor dörpies nog duusterder namen hebt as de aovend zölf.
Waor ben ik an begund?
Oh, wisse, ik kan wel scheuvellopen. Nao die eerste teleurstelling op de Cementwieke op Erica, waor ik op mien te körte scheuvelties -waorom har ik gien echte deurlopers kregen, vergimmie nogan toe!- verleur in de eerste ronde veur eerste en tweide klassers van de legere schoele en toen grammietig onder de Trambrugge deurkreupen was en naor huus lopen was over de vaort, zunder mij of te melden, waordeur ze een ure naor mij zöcht hadden toen ik an de beurte was veur de verliezersronde en butendes mien reepie sukelao mislopen was, bleek dat ik op goeie scheuvels talent zat har.
Nao Workum vin ik een ploegie dat ik goed bijholden kan, maor as ik nao een dikke kilometer op kop kom en dan nao een paor honderd meter achterom kiek, zie ik een dikke twintig meter achter mij de aandern, de veurste man de kop rood van inspanning onder de skibrille, met twei arms lös krabben tegen de straffe noordooster in, die schraol over de wiede gröslaanden anstoeven komp en ropt an jassen en mutsen en dwars deur het thermische ondergoed onder de strakke scheuvelbroek knep, zodat ik inholden mut om de aandern weer an te sluten laoten.
Waor ben ik an begund?
In de winter van 1962/63 kreeg ik dan eindelijk echte hoge noren, maor samen met mien oldste en toch jongere bruur, want ze waren duur zat, ok al har Gerard van de Kapelle van de tuunwinkel bij de brugge nog aordig wat van de pries ofdaon omdat e mien va nou ienmaol goed kende -wat niks bezunders was, want Gerard kende dreikwart van Erica aordig goed, maor dat even tussendeur- zodat we gedurig zaten te fosseln wel dizze dag op de noren kun en de aander dus op de deurlopers mus, waorvan de hakbaanden na een paor uur scheuveln rooie strepen en blaoren achterleuten in joen vel en de wichter joe niet staon zagen, of, beter, glieden.
In Parrega laot ik de groep veur wat het is en zuuk het adres van de zuster van een collega die hier an de vaort woont en heur huus dizze dag, de dag der dagen, lösdöt veur een hiele koppel volk dat even uutrusten komp nao zo’n honderd kilometer, de scheuvels even uut doen kan, een kop snert of warme sukelaodemelk kreg en as het neudig is intied de voeten in een teiltie warm water steken kan, een dreug hemd antrekken en dan, hopelijk wat anstarkt veur de aandere honderd kilometer, de vaort weer op kan, vanneis recht tegen de sniedende wind in, op naor Bolsward, en de gastvrouw joe uutzweeit en op het liesie in de gang joen name ofstreept.
Waor ben ik an begund?
Maor ik har de noren kregen, die dag, om met te doen met mien oldere zusse an de Boortorentocht, veertig kilometer over de vaorten, kanalen en wieken van Zuudoost Drenthe, van Coevern naor Zwartemeer en terugge, met een uutstappie over Kanaal A richting Schoonebeek, want aans was de name van de tocht wel hiel arg wiedzöcht, tussen de tegen de wallen anscheuven rillen snei, over ies dat al knap kapotreden was deur de wedstriedrieders eerder op diezölfde dag, langs de controleposten bij de bruggen, waorvan die op Erica weur bemand deur mien vroggere heufdmeester van de legere schoele, een Fries die Algra heette en bij het ofstempeln het niet laoten kun mij nog ies te herinnern an dat reepie sukelao uut de eerste klasse, negen jaor daorveur.
Bolsward, Arum, Harlingen bent zo vergeten, maor Franeker, waor de route langs de olde vestingwallen löp, die ofladen vol staot met volk dat elke scheuvelloper anmoedigt -daorin bijstaon der ien of aandere blaoskapel op bijkaans elke brugge- zunder anzien des persoons, wat ok nog stoer zat is deur de bivakmutsen en duustere skibrillen van de passanten, maor joe het gevuul gef daj an wat aparts bezig bent, Franeker dus is een klein feessie om deurhen te rieden, hielemaol omdaj weet dat het tweiduuster het echte noorden ankondigt waor alle vaorten deur het duuster recht liekt en gien scheure meer te zien is.
Waor ben ik an begund?
Die noren waren trouwens op de grui kocht, zodat ze me aaltied, tot ik ze wegdaon har argens in de jaoren tachtig, allent maor pasten met twei paor dikke sokken, met as gevolg daj daor ok blaoren in kregen, wat de dag van de Boortorentocht niet aans was en ik dus al een zere plek har van hen en weer van de brugge op Erica naor Coevern en dan mus dat stuk naor Zwartemeer ok nog, toen we, vlak veur de Kloksbrugge, een vent veur oons iniens ondersteboven klappen zagen om gillend van de pien over het ies te kronkeln met kramp, zoas mien zuster die leerlingverpleegster was en dus der verstaand van har, zee.
Ik heur argens in de varte een stemme die mij vrag of ik hum heuren kan, waorop ik traog ja knikke, verdoofd deur de pien in mien rechterbien, waorvan ik deur de stemme begriep dat het kramp is, dat bewegen helpt en dan in ’t èende trökken wor, een drukkerd metkrieg en nog vaag metkrieg dat het licht wiederop de Bonkevaort is, wat mij achterlat met de vraog waorom ik mij niks herinner van Bartlehiem -twei maol- en Dokkum.
Daor is de streep. Het is even na elf uur ’s aovends.
Nou wil ik wel een reepie sukelao.
Anne Doornbos, niet eerder publiceerd, 2018